Een tractor of trekker is een voertuig dat speciaal is ontwikkeld voor gebruik in de landbouw, maar nu overal wordt gebruikt. Het woord tractor (afgeleid van het Latijnse trahere, dat "trekken" betekent) is een algemene omschrijving voor een voertuig dat iets kan trekken, duwen of slepen wat geen eigen aandrijving heeft. In de geïndustrialiseerde wereld heeft de tractor de rol van trekdieren in het boerenbedrijf en elders vrijwel volledig overgenomen.

 Geschiedenis

Tractors kwamen op aan het eind van de negentiende eeuw. Ze werden toen door stoommachines aangedreven. In het begin van de twintigste eeuw werd overgeschakeld op verbrandingsmotoren; in Europa doorgaans op dieselmotoren en in Noord-Amerika ook veel op benzinemotoren, die vaak ook geschikt zijn om op kerosine te rijden.

Kerosine heeft een veel hogere ontstekingstemperatuur dan benzine. Daardoor kun je dit soort tractoren, als de motor koud is, alleen maar starten op benzine. Je mag pas op petroleum overschakelen als de motor op temperatuur is. Wil je de tractor uitzetten, dan moet je vroegtijdig overschakelen op benzine, om later weer te kunnen starten met een koude motor.

 Constructietechniek

Wielen

Over het algemeen zijn de achterwielen groter dan de voorwielen. Hierdoor kan een trekker zich beter voortbewegen over het veld. Door gebruik te maken van dubbellucht (twee 2 paar achterwielen) kan de wieldruk verminderd worden. Hierdoor krijgt de trekker meer grip en zakt hij minder snel in de grond. Tegenwoordig wordt meer gebruikgemaakt van extra brede banden, tot zelfs een meter breed, om de druk te verminderen. Meer druk betekent diepere sporen en schade aan de grondstructuur of het gewas, wat zoveel mogelijk wordt vermeden.

 Ophanging en aftakas

Achter de tractor kunnen allerlei landbouwwerktuigen worden gekoppeld waarmee geploegd, gezaaid, bemest en geoogst kan worden. Sinds de jaren zestig wordt hiervoor standaard een driepuntsophanging gebruikt die hydraulisch in hoogte kan worden versteld; een uitvinding van Harry Ferguson. Werktuigen kunnen tevens door de motor van de tractor worden aangedreven, door ze te koppelen aan de aftakas aan de voor- of achterzijde. Ook bestaat de mogelijkheid om werktuigen hydraulisch te activeren.

Bij oudere tractoren wordt de aandrijving van de aftakas door middel van de enkelvoudige koppeling gelijktijdig met de aandrijving op de wielen ingeschakeld.

Tegenwoordig hebben tractoren een doordraaiende aftakas. Dat wil zeggen dat als je de dubbele koppeling laat opkomen, eerst de aftakas wordt aangedreven. De wielen worden pas aangedreven wanneer je de koppeling wat verder laat opkomen. Het voordeel is dat het door de aftakas aangedreven werktuig al op toeren is voordat je de tractor in beweging zet en dat de machine blijft doordraaien bij stoppen of van versnelling veranderen.

De aftakas heeft een vaste overbrengingsverhouding(en) met de motor. Bij het optimale vermogen van de motor heeft de aftakas een gestandaardiseerd toerental van 540 omwentelingen per minuut. Soms is een tweede aftakas (of omschakelbare aftakas) beschikbaar met 1000 omwentelingen per minuut.

De meeste trekkers (oud en nieuw) hebben de mogelijkheid dat de aftakas niet in werking treedt wanneer de koppeling wordt losgelaten. Het inwerkingstellen van de aftakas gebeurt dan onafhankelijk van de koppeling door middel van een hendel of draaiknop in de cabine van de trekker. Hiermee kun je hem ook buiten werking stellen.

 Versnellingsbak

Een trekker heeft vaak meer versnellingen dan een auto. Dit is nodig om zoveel mogelijk kracht te kunnen produceren en toch met een op het werktuig aangepaste snelheid te kunnen rijden. Zodoende kan een trekker van zo'n 50 meter per uur tot zo'n 60 kilometer per uur rijden. Behalve handgeschakelde transmissies komen ook (semi-)automatische transmissies voor, al dan niet traploos.

 Knikbesturing en vierwielbesturing

Naast de gewone besturing met stuurbekrachtiging zijn er ook tractoren met knikbesturing, die vooral in de bosbouw en wegenbouw worden gebruikt. Bij knikbesturing kan de tractor in het midden knikken (draaien), waardoor er zeer korte bochten genomen kunnen worden. Enkele merken kniktractoren zijn BCS en Pasquali.

Ook vierwielbesturing is mogelijk. Dit zijn machines met vier even grote wielen die alle kunnen draaien. Hierdoor krijgt men ook een kleinere draaicirkel. Voorbeelden hiervan zijn JCB Fasttrac, MB-trac van Mercedes en de werktuigendrager van Fendt. Tegenwoordig hebben de meeste merken deze techniek toegepast bij een of meer modellen.

 Diverse

Moderne tractoren zijn voorzien van een rolbeugel of veiligheidscabine die de inzittende(n) beschermt wanneer de tractor kantelt (dit is een wettelijke verplichting). Zonder deze beveiliging kan iemand onder de tractor bekneld raken en door het gewicht ervan ernstig letsel oplopen.

Bepaalde technieken komen gewoon overeen met een auto. Zo heeft een trekker een koppeling, rem en gaspedaal. Een trekker heeft echter vaak een rem die uit 2 delen bestaat, waardoor het mogelijk is om een afzonderlijk wiel te remmen voor het maken van korte bochten of een slippend wiel af te remmen. Ook heeft een trekker een inschakelbaar differentieelslot (sperdifferentieel), om te zorgen dat de 2 (of 4) wielen met gelijke snelheid moeten gaan draaien. Bij een ingeschakeld differentieelslot wordt de bestuurbaarheid negatief beïnvloed, daar de trekker bij voldoende grip rechtuit wil rijden. Om dit probleem op te lossen bestaat er nu ook een gelimiteerd slipdifferentieel.

Trekkers kennen behalve twee- ook vierwielaandrijving. Op het oog is dat vaak al te herkennen aan de voorbanden, die dan op de achterbanden lijken. Dit soort technieken vindt men ook terug in de 4x4-auto.

 Voorschriften

 Nederlands kenteken

In bijna alle landen wordt een tractor als motorvoertuig beschouwd en aldus geregistreerd. In Nederland wordt een tractor echter niet geregistreerd en hij heeft in Nederland dan ook meestal geen kenteken. Iemand die zijn bedrijf gedeeltelijk in het buitenland uitoefent, bijvoorbeeld een boer die grond in Duitsland of België heeft, kan daarvoor in Nederland een kenteken aanvragen. Dit kenteken bevat de letters GV (van Grensverkeer). Aan andere tractoren wordt geen GV-kenteken verstrekt, dus wie om een andere reden met de tractor naar het buitenland wil, zal in het buitenland een kenteken moeten aanvragen.

 Soorten trekkers

• Kniktrekker
• Portaaltrekker
• Smalspoortrekker
• Systeemtrekker
• Transporttrekker
• Werktuigendrager